Phân biệt đột quỵ và đột tử do tim rất quan trọng, vì cách xử trí ban đầu và phác đồ điều trị hoàn toàn khác nhau.  

1. Cơ chế gây ra đột tử do tim

Đột tử do tim với nguyên nhân thường gặp nhất là nhồi máu cơ tim cấp, trong đó dòng máu từ động mạch vành cấp máu nuôi cơ tim bị tắc nghẽn, thường là do huyết khối, làm cơ tim bị tổn thương và chết đi. 

Bên cạnh đó, đột tử do tim cũng có thể có nguyên nhân rối loạn nhịp tim ở người hoàn toàn bình thường trước đó, hay ở bệnh nhân đã biết bệnh tim nền (suy tim, các bệnh cơ tim, thiếu máu nuôi cơ tim mạn tính…)

Hình 1: Nhồi máu cơ tim là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra đột tử tim (nguồn: Netter's Clinical Anatomy 4th)

2. Cơ chế gây ra đột quỵ

Đột quỵ là tình trạng mạch máu nuôi não bị “tắc nghẽn” (nhồi máu não) hay bị “vỡ” (xuất huyết não). 

Não ở điều kiện bình thường không tích trữ oxygen, và hoạt động của não phụ thuộc vào mạng lưới mạch máu dày đặc cung cấp oxy cho các tế bào não. Khi đột quỵ xảy ra, tình trạng thiếu máu nuôi làm các tế bào não xung quanh mạch máu bị tắc hoặc vỡ bị thiếu dưỡng chất và oxygen. Nếu tình trạng này kéo dài hơn 3-4 phút, các tế bào não bắt đầu chết đi.

3. So sánh triệu chứng và cách xử trí ban đầu của nhồi máu cơ tim cấp và đột quỵ não

4. Yếu tố nguy cơ của đột tử do tim và đột quỵ

Mặc dù đột tử do tim và đột quỵ là hai tình huống cấp cứu hoàn toàn khác nhau về triệu chứng, cơ chế sinh bệnh, nhưng chúng lại có chung nhiều yếu tố nguy cơ: 

• Hút thuốc

• Huyết áp cao 

• Rối loạn lipid máu 

• Đái tháo đường 

• Ít vận động thể lực, béo phì 

• Tiền căn gia đình mắc bệnh xơ vữa động mạch  

• Rung nhĩ 

Chính vì thế, nguyên tắc cơ bản phòng ngừa đột quỵ và đột tử do tim nhìn chung cũng giống nhau:

• Dù ở bất cứ độ tuổi nào, chúng ta nên duy trì vận động thể lực thể lực đều đặn (ít nhất 30 phút/ngày, hầu hết các ngày trong tuần).

• Duy trì cân nặng lý tưởng bằng khẩu phần ăn hợp lý. 

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ít chất béo bão hoà, ít muối.

• Ngưng hút thuốc lá, không uống rượu bia. 

• Khám sức khoẻ định kỳ để phát hiện và điều trị sớm các yếu tố nguy cơ tim mạch như: huyết áp cao, rối loạn lipid máu, rung nhĩ, đái tháo đường…

Tóm lại, đột quỵ và đột tử do tim là hai trường hợp cấp cứu y tế rất nặng lần lượt xảy ra ở não và ở tim. Nhận biết đột quỵ bằng dấu hiệu FAST, đột tử bằng đau ngực. Cả hai đều có thể dự phòng hiệu quả bằng cách thay đổi lối sống như tăng hoạt động thể lực, ngưng hút thuốc, uống rượu bia… và kiểu soát tốt các yếu tố nguy cơ bệnh tim mạch như đáo tháo đường, tăng áp huyết, rối loạn mỡ máu…